گردگیر پلوس

در سیستم انتقال نیرو خودرو، یکی از اجزای مهمی که در ظاهر بسیار ساده اما در عملکرد کلی خودرو نقشی اساسی دارد، گردگیر پلوس (CV Boot) است. گردگیر پلوس همان قطعه‌ی لاستیکی یا سیلیکونی است که وظیفه دارد از مفصل پلوس در برابر نفوذ گرد و خاک، رطوبت و مواد خارجی محافظت کند و از خروج گریس داخل آن جلوگیری نماید. این قطعه‌ی انعطاف‌پذیر، پیوندی میان دینامیک پیچیده‌ی سیستم انتقال قدرت و شرایط سخت محیطی جاده است.

مفهوم و نقش گردگیر پلوس در سیستم انتقال نیرو

پلوس یا شفت انتقال نیرو، وظیفه دارد گشتاور تولیدی توسط موتور و گیربکس را به چرخ‌ها منتقل کند. این قطعه از طریق دو مفصل هم‌مرکز (CV Joint: Constant Velocity Joint) به گیربکس و چرخ متصل است. هنگامی که خودرو در حال حرکت مستقیم، گردش، یا عبور از دست‌انداز است، زاویه‌ی میان گیربکس و چرخ پیوسته تغییر می‌کند. مفصل پلوس امکان انعطاف لازم را در این حرکات فراهم می‌نماید.

درون این مفصل، مجموعه‌ای از ساچمه‌ها، شیارها و اجزای فلزی وجود دارد که باید همواره روان‌کاری شده باشند تا حرکت یکنواخت و بدون اصطکاک انجام شود. روی این مفصل، گردگیر پلوس نصب می‌شود تا گریس درون مفصل باقی بماند و آلودگی به آن نفوذ نکند. به بیان ساده، گردگیر پلوس همان “محافظ لاستیکی” است که سلامت کل مجموعه مفصل را تضمین می‌کند؛ اگر این قطعه کوچک دچار پاره‌شدگی یا نشتی شود، مفصل پلوس خیلی زود دچار خرابی می‌گردد.

ساختار و اجزای تشکیل‌دهنده

گردگیر پلوس معمولاً به شکل یک قیف پله‌پله یا آکاردئونی ساخته می‌شود تا بتواند در حین چرخش و تغییر زاویه پلوس، به‌راحتی باز و بسته شود. اجزای کلیدی آن عبارتند از:

• بدنه‌ی اصلی گردگیر:

قسمت موج‌دار لاستیکی که وظیفه‌ی حفظ انعطاف‌پذیری و جداسازی محیطی بین بیرون و مفصل را دارد.

• لبه‌های آب‌بندی:

در دو سر گردگیر قرار می‌گیرند؛ یکی به شفت پلوس و دیگری به سر مفصل متصل می‌شود. این نواحی باید کاملاً آب‌بندی شوند تا از نشت گریس جلوگیری گردد.

• بست‌های فلزی یا استیل (Clamp):

دو عدد بست یا گیره‌ی فلزی با قفل مخصوص روی لبه‌های گردگیر نصب می‌شود تا مانع از باز شدن آن هنگام چرخش شود.

• گریس مخصوص مفصل پلوس:

ماده‌ای غلیظ و مقاوم در حرارت است که داخل گردگیر تزریق می‌شود تا روان‌کاری مفصل را تأمین کند. بدون این گریس، سایش بین ساچمه‌ها و کاسه فلزی به سرعت مفصل را از بین می‌برد.

در بعضی خودروها مانند محصولات پژو یا رنو، طراحی گردگیرهای داخلی و خارجی متفاوت است؛ گردگیر داخلی (سمت گیربکس) معمولاً بزرگ‌تر و کم‌زاویه‌تر از گردگیر خارجی (سمت چرخ) است، چون دامنه‌ی حرکتی سمت چرخ بیشتر است و نیاز به انعطاف بالاتری دارد.

جنس گردگیر پلوس

یکی از مهم‌ترین عوامل در طول عمر و کیفیت عملکرد گردگیر، جنس ماده‌ی تشکیل‌دهنده‌ی آن است. در خودروهای مختلف، بسته به شرایط آب‌و‌هوایی و میزان بار وارد بر پلوس، از مواد متفاوتی برای ساخت گردگیر استفاده می‌شود. سه جنس رایج عبارتند از:

• لاستیک نیتریل (NBR – Nitrile Butadiene Rubber):

پرکاربردترین نوع در خودروهای اقتصادی است. انعطاف‌پذیر، مقاوم به روغن و تا حدودی مقاوم به حرارت است. محدودیت آن در شرایط سرمای شدید یا حرارت بالاست که ممکن است خشک و ترک‌دار شود.

• ترموپلاستیک الاستومر (TPE یا Thermoplastic Rubber):

این نوع گردگیرها در نسل‌های جدیدتر خودروها رایج‌اند. سبک‌تر از NBR بوده و در دمای بالا مقاومت بهتری دارند. رنگ آن‌ها معمولاً خاکستری یا مشکی مات است.

• لاستیک نئوپرن یا سیلیکون (Neoprene / Silicone Rubber):

این نوع گردگیرها در خودروهای لوکس، اسپرت یا آفرود کاربرد دارند. ضمن مقاومت بالا در برابر دما تا ۱۵۰ درجه سانتی‌گراد، انعطاف‌پذیری عالی حتی در سرما دارند. جنس سیلیکونی مخصوصاً در خودروهای ژاپنی و آمریکایی استفاده می‌شود.

در نتیجه، انتخاب جنس مناسب گردگیر بستگی به شرایط کارکرد خودرو دارد؛ گردگیرهای نیتریلی برای محیط‌های شهری با دمای معتدل مناسب‌اند، در حالی‌که نئوپرن و سیلیکون برای مناطق گرم یا سردسیر عملکرد برتر دارند.

قطعات مرتبط با گردگیر پلوس

گردگیر پلوس هرچند به‌ظاهر قطعه‌ای مستقل است، اما با چند بخش کلیدی در ارتباط مستقیم قرار دارد:

• پلوس (Drive Shaft):

شفت اصلی انتقال نیرو از گیربکس به چرخ است. گردگیر روی مفصل این شفت نصب می‌شود و محافظ آن به شمار می‌رود.

• مفصل هم‌سرعت (CV Joint):

قطعه‌ای پیچیده شامل ساچمه‌ها و شیارهای فولادی است که چرخش با زاویه‌های مختلف را امکان‌پذیر می‌کند. کارکرد دقیق آن کاملاً وابسته به سلامت گردگیر است.

• بست و خار نگهدارنده:

دو طرف گردگیر با بست فلزی یا پلاستیکی محکم می‌شود تا در اثر گشتاور بالا باز نگردد.

• گریس مخصوص CV Joint:

ترکیب شیمیایی ویژه با مقاومت در دمای بالا است که باید درون گردگیر تزریق شود. استفاده از گریس اشتباه (مثلاً گریس شاسی یا معمولی) موجب تخریب سریع مفصل خواهد شد.

• سیستم تعلیق و فرمان:

گردگیر در کنار بازوهای تعلیق و طبق‌ها کار می‌کند و فشار حرکات پیچشی یا بالا و پایین شدن چرخ‌ها را تحمل می‌کند. بنابراین کوچک‌ترین آسیب مکانیکی از سمت طبق یا فنر ممکن است به گردگیر منتقل شود.

علت و دلایل خرابی گردگیر پلوس

گردگیر پلوس، قطعه‌ای کوچک اما حیاتی در سیستم انتقال نیرو است که وظیفه‌ی حفظ سلامت مفصل پلوس را دارد. وظیفه‌ی اصلی آن جلوگیری از خروج گریس و ورود گرد و خاک است، اما بی‌توجهی به آن می‌تواند خسارت سنگینی به مفصل و گیربکس وارد کند.

بی‌شک سلامت یک گردگیر به ظاهر ساده، به معنای سلامت کامل کل مجموعه‌ی انتقال نیرو و جلوگیری از هزینه‌های بالا در آینده است. رعایت اصول نگهداری، سرویس به‌موقع و تعویض در فاصله‌های مشخص، نتیجه‌ای جز عملکرد نرم، بی‌صدا و مطمئن در خودرو به همراه نخواهد داشت.

گردگیر از جمله قطعاتی است که به مرور زمان در معرض عوامل محیطی و مکانیکی قرار دارد و در نتیجه استهلاک آن اجتناب‌ناپذیر است. مهم‌ترین علل خرابی عبارتند از:

• پیری و فرسودگی مواد لاستیکی:

به مرور زمان و در اثر تماس متوالی با هوا، حرارت و روغن موتور یا گیربکس، گردگیر خشک و ترک‌دار می‌شود. این آسیب‌ها معمولاً از بخش چین‌دار و متحرک آغاز می‌شوند.

• نفوذ اجسام تیز و برخورد با سنگ و آوار جاده:

خودروهایی که در مسیرهای ناهموار یا خاکی تردد دارند، بیشتر در معرض پارگی گردگیر بر اثر ضربه یا اصابت سنگ قرار می‌گیرند.

• نصب غیر اصولی یا فشار بیش ازحد بست‌ها:

اگر بست بیش از اندازه سفت شود، لبه‌ی گردگیر ممکن است بریده شود. همچنین در صورت جا زدن اشتباه، گردگیر از محل خود خارج می‌شود و گریس نشت می‌کند.

• نشت گریس و آلودگی داخلی:

با پاره شدن گردگیر، گریس از درون مفصل خارج می‌شود و گرد و خاک جای آن را می‌گیرد. این آلودگی در مدت کوتاهی سبب خوردگی ساچمه‌ها و شیارهای فلزی می‌شود.

• تغییرات شدید دمای محیط:

نوسان زیاد دما (خصوصاً سرمای شدید پس از روزهای گرم) موجب انقباض و انبساط غیر یکنواخت در لاستیک می‌شود که ترک‌های ریز را پدید می‌آورد.

• تماس با مواد شیمیایی یا روغن‌های نامناسب:

در برخی موارد چکیدن روغن هیدرولیک یا تمیزکننده‌ی موتور بر روی گردگیر، ساختار لاستیکی آن را نرم و آسیب‌پذیر می‌کند.

زمانی که گردگیر پاره شود، معمولاً راننده صدای تق‌تق هنگام پیچیدن فرمان یا لرزش در شتاب‌گیری را احساس می‌کند؛ زیرا مفصل پلوس خشک شده یا ذرات گرد و خاک وارد آن شده‌اند. در این شرایط، تأخیر در تعویض گردگیر مساوی است با خرابی کامل مفصل و تحمیل هزینه‌ای چندین‌برابر برای تعویض پلوس کامل.

تفاوت گردگیر پلوس در کلاس‌های مختلف خودرو

تمام خودروها از گردگیر پلوس بهره می‌برند، اما تفاوت در نوع انتقال قدرت، توان موتور و طراحی سیستم تعلیق باعث می‌شود گردگیر در انواع و کلاس‌های متفاوتی تولید شود:

• خودروهای سواری اقتصادی (مانند پژو ۴۰۵، پراید، تیبا):

از گردگیرهای لاستیکی NBR استفاده می‌شود. هزینه کم و تعمیرپذیری بالا دارند ولی طول عمرشان محدود است، معمولاً ۳۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر.

• خودروهای نیمه‌سنگین و کراس‌اورها (مانند رانا پلاس، دنا، هایما):

در این گروه از گردگیرهای TPE یا نئوپرن تقویت‌شده استفاده می‌شود که در برابر حرارت و زاویه‌های بیشتر مقاوم‌اند. در شرایط کاری سخت، ۷۰ تا ۹۰ هزار کیلومتر عمر مفید دارند.

• خودروهای دیفرانسیل عقب یا چهارچرخ محرک (SUV و Off-Road):

در این خودروها فشار و زاویه‌ی حرکتی مفصل‌ها بسیار بیشتر است. بنابراین گردگیرها معمولاً از لاستیک نئوپرن یا سیلیکون ساخته می‌شوند، با دیواره‌ی ضخیم‌تر و بست فلزی سنگین‌تر. عمر مفید آن‌ها به بیش از ۱۰۰ هزار کیلومتر می‌رسد.

• خودروهای اسپرت و توربوشارژ:

در این کلاس، به‌دلیل گشتاور بالا، حرارت زیاد و تغییر سریع جهت، گردگیرها باید تحمل دینامیکی بالا داشته باشند؛ معمولاً از ترکیب سیلیکون و الیاف تقویتی استفاده می‌شود که شکل خود را حتی در دمای ۱۸۰ درجه حفظ می‌کنند.

به طور کلی، انتخاب نوع گردگیر تابعی از دو فاکتور است: زاویه‌ی حرکتی مفصل و میزان دمای کاری محیط. در خودروهای پرقدرت یا مناطق گرم، استفاده از گردگیرهای سیلیکونی یا نئوپرن الزامی است، در حالی‌که در خودروهای شهری معمولی گردگیر NBR کفایت دارد.

زمان و نحوه‌ی تعویض گردگیر پلوس

گردگیر پلوس از جمله قطعاتی است که نباید تا زمان خرابی صبر کرد؛ بررسی دوره‌ای آن ضروری است. طول عمر متوسط این قطعه بین ۴۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر تخمین زده می‌شود. عوامل محیطی مانند گرد و خاک، مسیرهای سنگلاخی، نوسان دما و روغن‌ریزی‌ها می‌توانند این عدد را کاهش دهند.

نشانه‌های زمان تعویض گردگیر عبارتند از:

• مشاهده‌ی گریس پاشیده روی بدنه‌ی داخلی رینگ یا گلگیر.
• ترک‌های ریز روی سطح گردگیر.
• صدای تق‌تق در هنگام گردش فرمان یا شتاب‌گیری.
• نشتی گریس و بوی لاستیک سوخته در اطراف چرخ جلو.

در هنگام تعویض، باید مراحل زیر رعایت شود:

ابتدا قطعه‌ی معیوب باز شده و مفصل تمیز گردد؛ سپس گریس مخصوص CV Joint به مقدار کافی درون گردگیر جدید تزریق می‌شود. گردگیر در جای خود نصب و با بست‌های استاندارد فلزی قفل می‌گردد. هرگز نباید از بست پلاستیکی یا سیم‌های موقت استفاده کرد، زیرا در سرعت‌های بالا آزاد می‌شوند و گردگیر از محل خود جدا می‌گردد.

در خودروهایی که بیش از ۸۰ هزار کیلومتر کارکرد دارند یا در مناطق گرم فعالیت می‌کنند، پیشنهاد می‌شود هنگام تعویض گردگیر، گریس مفصل نیز به‌طور کامل پاک و از نو تزریق گردد تا عمر کامل سیستم افزایش یابد.

توصیه‌های فنی برای نگهداری بهتر گردگیر پلوس

• در هر سرویس دوره‌ای، وضعیت چشمی گردگیر بررسی شود، به‌ویژه در نقطه‌ی چین‌دار آن.
• از شست‌وشوی موتور با فشار زیاد در محل پلوس خودداری گردد، چون آب به درون بست نفوذ می‌کند.
• در هنگام نصب تایر یا باز کردن طبق، مراقب باشید ابزار به گردگیر آسیب نزند.
• پس از عبور از مسیر گل‌آلود یا مرطوب، شست‌وشوی ملایم در ناحیه داخلی چرخ‌ها انجام شود تا مواد سایش‌دهنده به گردگیر نچسبد.
• از اسپری سیلیکونی مخصوص لاستیک برای جلوگیری از خشک‌شدن گردگیر استفاده شود (به‌ویژه در تابستان).

خرید گردگیر پلوس در شیراز

در هر خودرویی، سیستم انتقال نیرو از گیربکس تا چرخ‌ها تحت فشارهای مداوم مکانیکی و دمایی قرار دارد. یکی از اجزای حیاتی این مجموعه، گردگیر پلوس است؛ قطعه‌ای انعطاف‌پذیر که نقش حفاظتی میان مفصل پلوس و عوامل بیرونی مانند گرد و خاک، رطوبت و حرارت را ایفا می‌کند. بی‌کیفیتی یا پارگی گردگیر می‌تواند به از دست رفتن گریس داخل مفصل و در نهایت خرابی کل مجموعه منجر شود. به همین دلیل، انتخاب گردگیر باکیفیت و اطمینان از اصالت آن اهمیت بالایی دارد. مجموعه‌ی آماد پارت شیراز به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان باسابقه و معتبر قطعات یدکی، مرکز عرضه‌ی تخصصی انواع گردگیر پلوس از برندهای معتبر IPNC، رادیکال، اسفورتی و گیلان در جنوب کشور است.

آماد پارت با هدف ارائه‌ی بهترین کیفیت و دوام، مجموعه‌ای از گردگیرهای داخلی و خارجی از بهترین برندها همچون IPNC، رادیکال، S4T، گیلان و …  را متناسب با انواع خودروهای داخلی فراهم کرده است.

ویژگی متمایز خدمات آماد پارت، تضمین اصالت و کنترل کیفی کالاها است. تمام گردگیرها در بسته‌بندی رسمی برندها عرضه شده و محصولاتی هستند که مراحل کنترل کیفیت چندگانه را پشت‌سر گذاشته‌اند. با توجه به شرایط آب‌وهوایی شیراز و دمای بالای تابستان، گردگیرهای عرضه‌شده در این مجموعه مقاومت بالایی در برابر فرسایش حرارتی و تماس با روغن دارند.

علاوه بر عرضه‌ی محصول، مشاوره فنی دقیق توسط کارشناسان آماد پارت یکی دیگر از مزیت‌های این مجموعه است. تعمیرکاران و فروشندگان می‌توانند با اطمینان از سازگاری گردگیر انتخابی با مدل خودروی موردنظر، خریدی دقیق و بی‌دردسر را تجربه کنند. آماد پارت با هدف تسریع در خدمات‌رسانی، سیستم پخش سریع در سطح شیراز و استان فارس را راه‌اندازی کرده که موجب دسترسی راحت به قطعات اصلی شده است.

در نتیجه، برای حفظ سلامت مفصل پلوس و جلوگیری از هزینه‌های سنگین تعمیر، انتخاب گردگیر پلوس مرغوب ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. آماد پارت شیراز با فراهم کردن محصولات برندهای معتبر IPNC، رادیکال، اسفورتی و گیلان، به‌همراه مشاوره تخصصی و تضمین کیفیت، به‌عنوان یکی از قابل اعتمادترین مراکز تأمین گردگیر پلوس در کشور شناخته می‌شود. این مجموعه با شعار «اصالت، دوام و اطمینان در هر قطعه»، راه‌حل مطمئن تمامی فعالان صنعت خودروی شیراز برای تأمین قطعاتی استاندارد و بادوام است.