دیفرانسیل (دیشلی)

در ساختار مکانیکی خودرو، سیستم دیفرانسیل یا به‌اصطلاح رایج‌تر «دیشلی» یکی از اجزای حیاتی محسوب می‌شود. این سیستم وظیفه انتقال توان از گیربکس به چرخ‌ها را بر عهده دارد و در عین حال، امکان چرخیدن چرخ‌های محرک با سرعت‌های متفاوت را در پیچ‌ها فراهم می‌کند. در خودروهای ایرانی مانند پراید، تیبا، ساینا، پژو ۴۰۵، پژو ۲۰۶، سمند و دنا، دیفرانسیل نقشی کلیدی در عملکرد نرم، ایمن و اقتصادی خودرو ایفا می‌کند. در این مقاله به بررسی عملکرد، ساختار، نگهداری و تفاوت‌های دیفرانسیل در خودروهای ایرانی پرداخته می‌شود.

سیستم دیفرانسیل چیست؟

دیفرانسیل، مجموعه‌ای مکانیکی در محور محرک خودرو است که نیرو را از گیربکس به چرخ‌ها منتقل می‌کند و هم‌زمان اجازه می‌دهد چرخ‌های چپ و راست با سرعت متفاوت بچرخند؛ چیزی که هنگام پیچیدن خودرو ضرورت دارد.

اجزای اصلی سیستم دیفرانسیل

• دنده کرانویل و پینیون: انتقال نیرو از محور به دیفرانسیل
• هوزینگ دیفرانسیل: محفظه نگهدارنده مجموعه دنده‌ها
• دنده‌های سیاره‌ای و خورشیدی (Side Gear و Spider Gear): مسئول تقسیم گشتاور بین چرخ‌ها
• شفت‌های پلوس: انتقال نیرو به چرخ‌ها
• یاتاقان‌ها و کاسه‌نمدها: نگهداری روانکاری و جلوگیری از نشت روغن

عملکرد دیفرانسیل در خودروهای ایرانی

در خودروهایی مانند پراید و تیبا که دیفرانسیل جلو دارند، نیرو مستقیماً از گیربکس به پلوس‌ها و سپس به چرخ‌های جلو منتقل می‌شود. در مقابل، در خودروهای دیفرانسیل عقب مانند پژو ۴۰۵ و سمند، نیرو ابتدا از گیربکس به میل گاردان و سپس به دیفرانسیل عقب می‌رسد.

انواع دیفرانسیل در خودروهای ایرانی

• دیفرانسیل باز (Open Differential): رایج‌ترین نوع در خودروهای شهری مانند پراید، تیبا، ۲۰۶، ۴۰۵ و … که طراحی ساده و کم‌هزینه‌ای دارد.
• دیفرانسیل لغزش محدود (LSD): در برخی خودروهای اسپرت یا نیمه‌لوکس مورد استفاده قرار می‌گیرد، در خودروهای ایرانی عملاً استفاده نمی‌شود.
• دیفرانسیل قفل‌شونده (Locking Differential): بیشتر در خودروهای آفرود کاربرد دارد.

مزایای دیفرانسیل جلو در خودروهایی مانند پراید و تیبا

• کاهش وزن خودرو
• بهبود مصرف سوخت
• طراحی ساده‌تر سیستم انتقال قدرت
• فرمان‌پذیری بهتر در جاده‌های شهری

مزایای دیفرانسیل عقب در خودروهایی مانند پژو ۴۰۵ و سمند

• توزیع مناسب‌تر وزن در خودرو
• قدرت بیشتر در شتاب‌گیری
• دوام بالاتر در شرایط سخت و بارهای زیاد

مشکلات رایج دیفرانسیل در خودروهای ایرانی

• سایش دنده‌ها: به دلیل کیفیت پایین روغن یا دیر تعویض کردن آن
• نشت روغن از کاسه‌نمدها
• صدای تق‌تق یا زوزه در هنگام حرکت
• خرابی پلوس‌ها و یاتاقان‌ها

علائم خرابی سیستم دیشلی (دیفرانسیل)

• صدای غیرعادی در هنگام پیچیدن
• نشت روغن از زیر خودرو
• لرزش در سرعت‌های بالا
• کاهش کشش خودرو

نکات نگهداری از سیستم دیفرانسیل

• بررسی و تعویض به‌موقع روغن دیفرانسیل (حدود هر ۴۰٬۰۰۰ کیلومتر)
• استفاده از روغن‌های باکیفیت
• بررسی دوره‌ای کاسه‌نمدها و یاتاقان‌ها
• چک کردن پلوس‌ها از لحاظ خرابی گردگیر

دیفرانسیل و پلوس در تیبا و ساینا

در تیبا و ساینا، سیستم انتقال قدرت مشابه پراید بوده و دیفرانسیل در گیربکس جلو تعبیه شده است. خرابی پلوس یا گردگیر می‌تواند منجر به ورود آلودگی به دیفرانسیل و فرسودگی زودهنگام شود.

دیفرانسیل در پژو ۲۰۶ و ۴۰۵

پژو ۲۰۶ دارای سیستم دیفرانسیل جلو و پژو ۴۰۵ سیستم دیفرانسیل عقب است. در ۲۰۶، دیفرانسیل درون گیربکس تعبیه شده و نیاز به نگهداری هم‌زمان با گیربکس دارد، اما در ۴۰۵ سیستم مستقل‌تری دارد.

بررسی دیفرانسیل سمند و دنا

این خودروها نیز دارای دیفرانسیل عقب هستند و به دلیل استفاده در مسیرهای بین‌شهری، نیاز به سیستم انتقال قدرت پایدار و مقاوم دارند. کیفیت یاتاقان‌ها، نوع روغن و سلامت پلوس اهمیت زیادی دارد.

نقش دیفرانسیل در مصرف سوخت و عملکرد خودرو

دیفرانسیل اگر دچار گیر یا اصطکاک زیاد شود، باعث افزایش مصرف سوخت و کاهش کارایی خودرو می‌شود. همچنین انتخاب صحیح نوع دیفرانسیل بر اساس شرایط رانندگی (شهری یا برون‌شهری) می‌تواند بهینه‌سازی مصرف سوخت را به همراه داشته باشد.

تأثیر تغییر سایز چرخ‌ها بر عملکرد دیفرانسیل

بسیاری از رانندگان ایرانی اقدام به تغییر سایز رینگ و لاستیک می‌کنند. اگر اندازه چرخ‌های چپ و راست متفاوت باشد، فشار زیادی به سیستم دیفرانسیل وارد شده و منجر به فرسایش زودرس آن می‌شود.

قیمت و تهیه قطعات دیفرانسیل در بازار ایران

قیمت قطعات دیفرانسیل بسته به نوع خودرو، برند تولیدکننده، و کیفیت ساخت متفاوت است. برخی قطعات مانند کرانویل و پینیون یا یاتاقان‌ها ممکن است قیمت بالاتری داشته باشند. برندهای داخلی مانند سایپا یدک، ایساکو، و برندهای وارداتی مانند GSP، SNR و SKF در بازار حضور دارند.

آمادپارت عرضه کننده قطعات دیشلی و دیفرانسیل  در شیراز

سیستم دیفرانسیل یا دیشلی، از اجزای کلیدی و بسیار مهم در خودروهای ایرانی محسوب می‌شود. این سیستم با توجه به نوع دیفرانسیل جلو یا عقب بودن خودرو، وظایف و پیچیدگی‌های متفاوتی دارد. نگهداری صحیح، استفاده از قطعات باکیفیت و تعویض به‌موقع روغن از جمله مواردی هستند که می‌توانند عمر مفید دیفرانسیل را افزایش دهند. در خودروهای پرتیراژ ایرانی مانند پراید، تیبا، پژو ۲۰۶ و ۴۰۵، شناخت درست عملکرد دیشلی کمک زیادی به کاهش هزینه‌های تعمیرات و افزایش بهره‌وری خودرو خواهد کرد.